Kim İçin Ameliyat Yapıyoruz?

Yıllar önce daha asistan olduğum zamanlarda Türkiye'nin ilk Plastik Cerrah yetiştiren eğitim kurumu olan Hacettepe Üniversitesi Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi Bölümü'nün kurucusu olan Prof. Dr. Güler Gürsu'dan Plastik Cerrahi ve Etik isimli doktora dersini alma şansım olmuştu. Bizden sonraki dönemlerde bu dersi alan kimse de olamadı. Hocam emekli oldu ve ders bir daha da anlatılmadı. Oysa ki her hekimin bu derste anlatılan, daha doğru bir tabir ile tartışılan konuları Sn. Gürsu'dan dinlemesi gerekir.

Müfredatta tartıştığımız bir konu başlığı bugünkü yazının başlığı ile aynıydı. Aslında bugün hocamın anlattıklarından anlayabildiğimi, kulağımda kalanları sizlerle paylaşacağım. Eksiğim olur ise Güler Hoca'dan sizlerin önünde şimdiden özür dilerim.

Hoca bizlere ''Kim için ameliyat yapıyorsunuz?'' diye sorduğunda hemen ''Hasta için.'' demiştik. Gülümsedi. ''Yani sizin çoluk çocuğunuza başkaları mı bakıyor? Ne yedirip, ne giydiriyorsunuz onlara?'' dedi. Asistan olduğumuz için devlet maaşımızı ödüyordu. Ama devlet bu maaşı tabi ki kara kaşımıza kara gözümüze ödemiyordu. Bir iş yapıyor, karşılığında da maaş alıyorduk. Hoca da bunu kastediyordu. Sonuçta bizler profesyonel insanlarız. Hayatımızı idame ettirmek için ameliyat yapmak zorundayız. Ancak bu kavram ile ilk kez hocam sorduğunda bu kadar açık yüzleşmiştim. Hocam sonra devam etti. ''Bu noktada bir çıkar çatışması söz konusudur. Hekim olarak siz hastanıza bir tedavi önerdiğinizde (hizmet önerdiğinizde) hasta alacağın hizmetin kalitesini, gerekliliğini ve ederini (ücretini) taktir ve teyit edecek bilgi birikimine sahip değildir. Siz ne söylerseniz ona uymak durumundadır.'' dedi. Sonrasında Hoca ''Bu sebeple sadece iyi hekim değil iyi insan da olmak zorundasınız. Emeğinizin karşılığını alacaksınız ancak asla fazlasını değil. Asla gerekli olmayan ameliyatı yapmayacaksınız. Size kazandırdığımız cerrahi yetilerinizi her zaman hastanın önceliklerini göz önüne alarak kullanacaksınız, kendi önceliklerinizi değil.'' diyerek sözlerine devam etti. Benzer bir durumda çocuk hastama önerdiğim bir ameliyatı Prof. Dr. Yücel Erk ile tartışıyordum. Gerekliliğini ve hasta için avantajlarını anlattığımda Yücel Hoca gözlüklerinin üzerinden bakıp ''Kendi kızın olsa da yapacak mıydın? '' dedi. Tereddütsüz ''Kendim yapabilir miyim bilemiyorum ama kızım bu durumda olur ise bu ameliyatın kızıma da yapılabilmesini dilerim.'' dediğimde ''Şimdi oldu, hadi gidip bu yavruya senin dediğin ameliyatı birlikte yapalım. '' demişti. 

O gün Güler Gürsu Hoca ile ders bu konuşma ile son bulmadı. Hoca ''Başka kim için ameliyat yaparsınız?'' diye üstelemişti. Hasta tamam, kendimiz tamam. Başka ne kaldı ki? Ama hocamı tanıyanlar bilir. Bir şey sorduğunda cevabı zaten onun kafasında vardır. Öyle kaçamak cevaplar ile de hocadan kurtulamazsınız. Baktı ki bizden hayır yok kendisi cevapladı. ''Hastanın ana-babası yada hasta yakınları, hatta toplum için ameliyat yapar mısınız? Hatta insanlık için ameliyat yapmanız gerekebilir mi?'' Düşününce evet yapmamız gerekebilir. Mental durumu geri bir hastayı da kimi zaman sırf ona bakan insanların isteği ile kimi zaman yaşamını uzatmak yada bakımını kolaylaştırmak için ameliyat ediyoruz. Hasta yaptığımız işi taktir edemiyor ama bu ameliyatlar yine de yapılıyor. Yapacağımız ameliyat hastanın bakım masraflarını azaltacak ise yine ameliyat kararı verilebiliyor. Bu sayede hastaya bakmakla yükümlü insanların üzerindeki maddi yükü azaltıyor, belki hastaya daha uzun süre bakabilmelerini sağlıyoruz. Hoca bir kere daha haklıydı. Bize yeni bir bakış açısı kazandırmıştı. Ufkunuzu açıp daha geniş düşünmemizi sağlamıştı. 

Hoca o derste son kez sordu. ''Peki kimin çıkarları ön planda olacak; hastanın mı, sizin mi, toplumun mu?'' Aslında hoca artık sormuyor öğretiyordu. Çünkü cevaplamamızı beklemeden sözlerine devam etti; ''Önce hastanın, sonra hasta yakının, sonra toplumun, en son da sizin çıkarlarınız gelir.'' 

O günkü ders bu sözlerle bitti ama benim içimdeki vicdan sorgulamam hiç bitmedi. Bıçağı elime aldığım her hasta için kendime hep sordum ve soracağım. KİM İÇİN AMELİYAT YAPIYORUM? Her hastamı kızım-oğlum, bacım-kardeşim, anam-babam gibi gördüm. Hep öyle göreceğim. Güler Hocama, Yücel Hocama ve bende emeği olan diğer tüm hocalarıma teşekkür ederim. Onlar sayesinde her gece başımı yastığa huzur içinde koyabiliyorum. İyi ki varsınız.

Sağlıkla kalın.

Prof. Dr. Halil İbrahim CANTER
Estetik Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi Uzmanı
www.ibrahimcanter.com
youtube.com/ibrahimcanter
bilgi@ibrahimcanter.com
Google.com/+ibrahimcanter